کندوان اعجوبه ای از معماری تاریخیKandovan Stone Village

تهیه کننده: رضا اسماعیلی

…………………………

بدون شک تمام افرادی که یک بار به ایران سفر کرده اند و یا در داخل ایران زندگی میکنند برای یک بار هم که شده نام کندوان Kandovan Stone Village را شنیده اند، روستایی سنگی در نزدیکی تبریز که تونل معروفی هم در جاده به همین نام وجود دارد،، باید گفت که یکی از معروفترین روستاهای ایران است که هر شخص حتی برای یک بار هم که شده باید آنجا را ببیند.

در این مبحث تلاش داریم که توضیح کاملی در رابطه با این روستا، ارائه دهیم.

شرایط جغرافیایی کشورمان، سبب شده تا تنوع پوشش گیاهی، جانوری و اقلیمی، این خطه زیبا را در بر گرفته و وجه های متفاوتی از معماری، کشاورزی و سبک زندگی در آن شکل گیرد. موقعیت های خاص هر منطقه بر معماری و ساختمان سازی آن تاثیر گذاشته و باعث شده است سازه های شمال، جنوب، مرکز و سرزمین های کوهستانی ایران، شکلی متفاوت از یکدیگر و متناسب با محیط اطراف خود داشته باشند. البته امروزه به دلیل شیوه های جدید معماری، اکثر ساختمان ها در کشورمان شکلی شبیه به هم پیدا کرده اند. در میان هیاهوی تجملاتی تر شدن خانه ها، مراکز خرید، هتل ها و … که به بیشتر شهرها و روستاهای ایران سرایت کرده، شنیدن اینکه افرادی در گوشه ای از سرزمین‌مان در خانه هایی سنگی و دستکند، بدون تجملات و زرق و برق های امروزی زندگی می کنند بسیار عجیب و جالب است.

سفر امروز به این گوشه از میهن‌مان است؛ جایی که شنیدن وصف معماری و سبک زندگی مردمان آن پای هر گردشگری را سست کرده و او را به گردشی متفاوت و دیدنی دعوت می کند. مقصدمان روستای تاریخی و صخره ای کندوان Kandovan Stone Village است؛ نمایشگاهی زنده از زندگی در میان صخره ها و سنگ ها، سرزمین فرهادان گمنام، میعادگاه انسان و طبیعت و بهترین مثال از همنشینی زیبایی و سادگی. همراه ما باشید تا شما را به سفری متفاوت در روستای صخره ای کندوان ببریم…

چرا روستای کندوان؟Kandovan Stone Village

• از معدود روستاهای صخره ای جهان است که زندگی در آن به شکلی سنتی جریان دارد.
• فضا و حال و هوای خاص روستای کندوان که مردم از صفر تا صد زندگی خود را در صخره های کنده شده در دل کوه می گذرانند، باعث جذابیت فوق العاده آن شده و هر سال جمعیت بی شماری از گردشگران را به سوی خود می کشاند.
• ویژگی های روستای کندوان تنها در معماری منحصر به فرد و سبک زندگی ویژه مردمانش خلاصه نمی شود؛ آب و هوا و محیط طبیعی و کوهستانی روستا از دیگر دلایل سفر به این روستای شگفت انگیز است.

آشنایی با روستای کندوان Kandovan Stone Village| روستای صخره های پایدار

استان آذربایحان شرقی پر از شگفتی و جذابیت های بسیار است؛ از بناهای تاریخی و پر ابهت تبریز، مراغه و جلفا در دوران های مختلف گرفته تا رودها، جنگل ها و کوهساران سربلند که این استان را غرق در زیبایی و شکوه کرده اند. در این میان، روستای صخره ای و متفاوت کندوان حکایت دیگری دارد. روستایی از توابع شهرستان اسکو با قدمتی بسیار و معماری خاص و کندو مانند که هر بیننده ای را کنجکاو می سازد که بداند در پس این صخره های درهم فرورفته چه می گذرد.

روستای کندوان در دامنه کوه سلطان داغی، از کوه های رشته کوه سهند، جای خوش کرده و روزگار می گذراند. این روستای صخره ای در گذر زمان و به دلیل گدازه ها و مواد مذاب ناشی از فعل و انفعالات آتشفشانی کوه های سهند، باد، باران و برف و صد البته دخالت دست انسان به حالت امروزی خود درآمده است. کندوان از معدود روستاهای صخره ای ایران و جهان است و به همراه روستاهای کاپادوکیه در ترکیه، داکوتا در آمریکا و روستای میمند در کرمان این شکل از معماری را دارند. هر چند امروزه تنها در دو روستای میمند و کندوان ایران زندگی جریان دارد و دو روستای دیگر خالی از سکنه هستند. کندوان روستایی با ارتفاع ۲ هزار و ۲۰۰ متری از سطح دریاست که رودخانه کندوان در امتداد آن جریان دارد و جزوی از دهستان سهند به شمار می آید.

خوب است بدانید کندوان به واسطه ویژگی های معماری صخره ای و سبک زندگی خاص مردمان آن به شماره ۱۸۵۷ و در تاریخ ۱۵ اردیبهشت ۱۳۷۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

تاریخچه روستای کندوان Kandovan Stone Village

در رابطه با قدمت کندوان اتفاق نظری وجود ندارد؛ برخی مقالات و کاوش های باستان شناسی پیشینه این روستا را تا ۶۰۰۰ سال قبل تخمین می زنند و عده ای دیگر می گویند تاریخ آن به ۳۰۰۰ سال پیش بر می گردد. البته در برخی نوشته ها نیز گفته شده است که تاریخ سکونت در این روستا به قرن هفتم هجری، یعنی دوران هجوم مغول ها باز می گردد. نیازی به گفتن نیست که این کله قندهای سنگی نه یک شبه، بلکه طی سالیان بسیار به وجود آمده اند، پس با ما همراه باشید تا پرده از تاریخ طولانی و نحوه تشکیل روستای کندوان برداریم و نگاهی به تاریخچه آن بیاندازیم.

*کوه سهند از جوش و خروش می ایستد | تولد سازه های صخره ای کندوان 

از مهمترین عوامل پیدایش و توسعه سازه های صخره ای کندوان می توان به کوه های آتشفشانی سهند اشاره کرد. فعالیت این کوه های آتشفشانی حدود صد و چهل هزار سال قبل به پایان رسید؛ اما آنچه از فعالیت های گدازه ای و پرتاب های مذابی آن باقی ماند، شکل اولیه روستای کندوان را شکل داد. سازه هایی سنگی با شکل های افقی، ستونی، مخروطی و هرمی شکل که پس از عقب نشینی حوضه دریاچه کندوان سر از خاک برآورد و این چنین پیش زمینه اولیه روستای کندوان نمایان شد. مخروط ها از میان آب ها اندک اندک سر برآوردند و به صورت پله پله تا بالای کوه را پوشاندند. این مخروط های نرم در دوره های نخستین زمین شناسی، زمانی که هنوز پوسته زمین سرد نشده بود، در اثر جابه جایی کوه ها و فشارهای ناشی از این امر به صورت طبقه طبقه از محیط اطراف خود جدا شده و فرم گرفتند.

این شکل ها که از جنس خاکسترهای آتشفشانی بودند، حالت نرم خود را به مرور زمان تا اندازه ای حفظ کردند، به صورتی که به راحتی با ضربه‌ای ساده، سایش باد و بارش برف و باران شکل می گرفتند و تغییر حالت می دادند. این چنین بود که طبقات، پله های روستا و لایه های کله قندی (که به آن کران نیز می گویند) کم کم به شکل امروزی خود درآمده و مناسب برای کار دست انسان ها و ساخت خانه شدند.

روایت های مختلف سکونت در روستای کندوان 

در مورد سکونت در روستای کندوان و اینکه برای اولین بار چه کسانی و چه زمانی پای به این منطقه کوهستانی گذاشته اند، روایت های متفاوتی وجود دارد. در ادامه به بررسی این نقل قول ها و داستان ها می پردازیم:

۱- ییلاقی برای عشایر دامنه کوه های سهند 

از روایت های مشهوری که در مورد سکونت در کندوان وجود دارد می توان به این داستان اشاره کرد :

ساکنان اولیه روستای کندوان، عشایری بودند که در فصل ییلاق، از حفره های موجود در صخره به عنوان منزل موقتی استفاده می کردند. اندک اندک آن هایی که به اینجا عشق و علاقه ای خاص پیدا کرده بودند، از کوچ کردن دست کشیده و برای همیشه در این مکان ساکن شدند.

۲- فرار از چنگال مغول ها | ماوای امن روستای کندوان 

یکی دیگر از روایت هایی که در مورد کندوان وجود دارد ماجرای فرار مردم روستای حیله ور در زمان حمله مغول است؛ اما داستان این فرار چه بوده است و چطور شد که اهالی حیله ور در کندوان ساکن شدند؟ روستای حیله ور در دو کیلومتری کندوان قرار دارد و مانند این روستا به صورت دستکند ساخته شده است. در زمان حمله مغول در قرن هفتم هجری به این منطقه، مردم آن از روستای خود فرار کرده و به کندوان پناه می آورند و این روستای صخره ای را به عنوان خانه جدید خود انتخاب می کنند. آن ها برای این کار با ابزارهای ساده خود به مانند فرهاد کوه کن، صخره ها و سازه های سنگی روستا را شکل داده و آن ها را به خانه ای قابل استفاده تبدیل می کنند. در جریان حمله مغول، روستای حیله ور برای همیشه خالی از سکنه باقی می ماند و به حال خود رها می شود.

۳- جنگجویانی پنهان در دل کوه

یکی دیگر از داستان های پیرامون سکونت در کندوان، به این روایت کمتر شنیده شده باز می گردد:

عده ای از جنگجویان، زمانی که از این محل عبور می کردند، این منطقه را از لحاظ موقعیت نظامی مناسب دیده و آنجا را به عنوان پناهگاه خود انتخاب می کنند. خصوصیت توپوگرافی روستا این ویژگی را داشت تا از بالا غیر قابل نفوذ باشد که این موضوع آن را به یکی از بهترین مکان ها برای یک جنگجو تبدیل می کند. بنابراین آن ها شروع به حفر خانه در دل صخره ها کردند و زندگی را به دل کوه های سهند آوردند.

۴- مهاجران دریاچه ارومیه 

مشهورترین و قابل باورترین داستان و افسانه ای که در مورد پیشینه ساکنان کندوان وجود دارد، این است که نخستین مهاجران کندوان از دریاچه ارومیه به این روستا آمده اند. ماجرای این مهاجرت دسته جمعی از این قرار است که در هزاره سوم پیش از میلاد بین دو دولت ایلام (۱) و آشور (۲) در کنار دریاچه ارومیه جنگ بزرگی در می گیرد. این جنگ ها قسمت زیادی از آذربایجان، دریاچه ارومیه و جزیره های آن را ،که در آن زمان سکونتگاه مردم بودند، تحت تاثیر قرار داده و به آن ها صدمه زیادی می زند؛ صدماتی که بیشتر از سمت ایلامی ها وارد می شود.

در باورها و اعتقادات ایلامیان مارها از جایگاه خاصی برخوردار بودند و به شدت مورد پرستش واقع می شدند. در تمام ابزار آلات، عصاها و اسلحه های آن ها نقشی از مار وجود داشته و آن ها در جنگ های خود برای فراری دادن دشمن از این حیوان استفاده می کردند.

اما تمام این موضوعات با کندوان و مردم ساکن در آن چه ارتباطی پیدا می کند؟ گفته می شود اجداد فعلی روستاییان کندوان در جزیره شاهی (اسلامی) واقع در دریاچه ارومیه ساکن بودند. ایلامیان در جریان این جنگ برای فراری دادن مردم،‌ مارها را در جزیره رها می کنند. اهالی هم که با حمله گسترده مارها مواجه شده بودند برای حفظ جان خود مجبور می شوند از جزیره و دریاچه فرار کنند. آن ها در مسیر خود به صخره های سنگی کندوان می رسند و با کندن سنگ ها در دل کوه، برای همیشه در اینجا ساکن می شوند.

پاورقی

۱- ایلام یا عیلام نام تمدنی باستانی و تاریخی است که در جنوب غربی فلات ایران سه هزار سال پیش از میلاد ظهور کرد. پایتخت این تمدن شهر شوش بود و در زمان هخامنشیان به اندازه ی یک استان قدرت و محدوده جغرافیایی آن تقلیل شد.

۲- آشور سرزمینی قدیمی بود که در بخش میانی رود دجله (عراق فعلی) و کوهستان های مجاور آن قرار داشت. اسم آن از نام یک رب النوع برداشته شده و پایتخت آن آشور بوده است. آن ها ابتدا تابع حکومت بابل بودند، سپس اربیل و نینوا را به قلمروی خود اضافه کردند و حکومت آشور را تشکیل دادند.

معماری روستای کندوان 

معماری روستای کندوان از نوع معماری صخره ای است. این شیوه از معماری دو نوع دارد و مطالعه در مورد آن به ما کمک می کند تا بتوانیم تاریخ و پیشینه یک مکان را بهتر درک کنیم. در شکل معمول معماری که هر روزه با آن سر و کار داریم، ابتدا مصالح تهیه شده و سپس فضا و حجم ایجاد می شود؛ اما در معماری صخره ای کاملا برعکس این موضوع اتفاق می افتد و از این رو اهمیت بیشتری پیدا می کند.

در نوع اول معماری صخره ای که کندوان در این دسته قرار می گیرد، صخره های بزرگ، آزاد و مجزا از هم بستری را برای ایجاد فضاهای متعدد نظیر خانه، آغل و انبار ایجاد می کنند. نمای خارجی این گونه از صخره ها قابلیت حجاری و تزیین را دارد. به سبب جنس خاص سنگ ها که در اثر برخورد ضربه از هم نمی پاشد و از بین نمی رود، می توان پنجره و نورگیر نیز به مجموعه های حجاری شده اضافه کرد. معماری مناطق کاپادوکیه در ترکیه از این شیوه تبعیت می کند.

اما در نوع دوم معماری تنها می توان فضاهای متعددی درون صخره ها و تپه ها ایجاد کرد و تغییر نمای خارجی و اضافه کردن پنجره و نورگیر به مجموعه امکان پذیر نیست. روستای صخره ای میمند مثالی خوبی از این نوع معماری است.

ویژگی های معماری صخره ای کندوان 

برای شرح معماری کندوان ابتدا لازم است معنای کران را توضیح دهیم تا بتوانیم به راحتی با ویژگی ها و بخش های مختلف روستا آشنا شویم.

*کران چیست؟

کران یا گیران که در زبان محلی به آن قبه نیز می گویند، در اصل صخره هایی است که خانه ها، انبارها و دیگر بخش های روستا در دل آن به وجود آمده اند. این کران ها به این صورت شکل گرفته اند؛ مردمانی که برای اولین بار به این روستا آمدند، صخره های مخروطی شکل را بر اساس نیازهای خود و تا جایی که جنس سنگ به آن ها امکان می داده، کندند و مکانی مناسب برای زندگی ایجاد کردند. در حقیقت این فضاها در جواب به نیازهای مردم به وجود آمد.

*علل شکل گیری کران ها

کران ها برای اولین بار به وسیله مواد مذاب آتشفشانی کوه های سهند به وجود آمدند و سپس طی سالیان متمادی و بر اثر باد و بارش های فراوان تغییر شکل داده و به حالت امروزی خود درآمدند. اما این فرایند به طور دقیق چگونه باعث شکل گیری روستا شد؟

با فواران گدازه های مذاب از قله های آتشفشانی سهند و کوه های اطراف آن طی هزاران سال، در ماهیت و شکل زمین های پیرامونی تغییراتی به وجود آمد. این گدازه ها، طی سالیان سال بر روی هم انباشته شده و با پوسته ای از توف (۱) پوشانده شدند. این توف ها و گدازه ها طبقات مختلف را به وجود آورده و در جریان وزش بادهای مختلف و بارش باران و برف به شکل کران های امروزی در آمدند. در این فرایند، قسمت های نرم تر و سست تر ریختند و بخش های سخت تر باقی ماندند تا آنجایی که معجزه طبیعت، صخره های روستای کندوان ایجاد شد.

خوب است بدانید که کران های ورودی روستا بیشتر تحت تاثیر تخریب ها و باد و بارش قرار گرفته و صدمات بسیاری بر آن ها وارد شده است؛ اما کران های شرقی و انتهای روستا دست خوش تغییرات کمتری شده اند. در کنار این ها، رودخانه کندوان نیز طی سالهای طولانی، در برخی قسمت ها به ارتفاع ۱۰ متر، فضای بین صخره ها را شسته و راه هایی بین کران ها ایجاد کرده است.

پاورقی

۱- توف یا تفر (Tuff) نوعی سنگ از جنس خاکستر آتشفشانی است و در هنگام انفجار آتشفشانی از زمین بیرون می آید. واژه خاکستر در اینجا در واقع برای توصیف ذره ها به کار می رود و به ذراتی گفته می شود که اندازه ی آن ها کمتر از ۲ میلی متر است. توف ها بسیار سبک هستند، کیلومترها حرکت می کنند و در یک مکان روی هم می نشینند. اگر این ذره ها داغ باشند به هم جوش می خورند و سنگ توف را به وجود می آورند.

*انواع کران ها در روستای کندوان 

کران های روستای کندوان، بر اساس شکل ظاهری و طبقات خود دو دسته دارند:

۱- شکل ظاهری: کران های روستا به انواع چندتایی، جفتی، تکی، مخروطی و دوک مانند تقسیم می شوند. جنس این کران ها از نوع اینمبریت (۱) و لاهار (۲) است و بلندی آن ها گاه به ۶۰ متر می رسد. البته به طور عمده ارتفاع مخروط ها بین ۳۰ تا ۴۰ متر است.

۲- تعداد طبقات و فرم: این بخش بیشتر به فضاهای داخلی کران و حجم آن ها باز می گردد. کران ها بیشتر دو طبقه ای هستند؛ اما در میان آن ها کران های سه یا چهار طبقه ای نیز دیده می شود. این کران ها به وسیله پله هایی (عموما از جنس خود صخره) از بیرون به یکدیگر متصل بوده و از درون به هم راهی ندارند. ابعاد آن ها عموما به دلیل مسایل ایمنی و جلوگیری از ریزش و فروپاشی، کوچک بوده است. در جاهایی مانند مسجد و آغل که افراد نیاز به مکان بزرگتری داشتند، کران ها به وسیله ستون هایی سنگی در میان بنا مستحکم شده اند.

پاورقی

۱- اینمبریت (ignimbirite) تشکیلاتی سفید رنگ و از جنس کنگلومرا و لاهار قرمز است.

۲- لاهار یا گل رود (lahar) نوعی جریان گِلی است که از ترکیب سنگ های آذرآواری، واریزه های سنگی و آب ایجاد می شود. معمولا موادی که لاهار از آن ساخته می شود از دهانه ی آتشفشان و رودخانه بیرون می آید و بر اثر ذوب شدن برف و یخچالهای طبیعی یا جریان گدازه ایجاد می شود

بخش های مختلف روستا و کران ها 

عمده بخش ها و فضاهای روستا، کاربری مسکونی و عمومی داشته و مواردی نظیر هتل های صخره ای که امروز در کندوان می بینیم، سال ها بعد و به وسیله ابزارها و دانش جدید معماری ساخته شده اند. در این قسمت می خواهیم ابتدا بخش ها را به صورت کلی بررسی کنیم و ببینیم یک کران چه شکلی دارد و سپس هر بخش را جداگانه بررسی کنیم.

در کندوان، طبقه بندی یک خانه به این صورت است که از طبقه همکف بیشتر به عنوان محل نگهداری حیوانات (آغل و اصطبل) استفاده می شود. طبقه های دوم، سوم و چهارم هم کاربری سکونتگاه دارند. البته در برخی موارد از طبقه چهارم برای نگهداری وسایل و انبار هم استفاده می شود. آشپزخانه ها در کندوان در بیرون از فضای اصلی کندوها (کران ها) و در دامنه کوه ساخته شده اند؛ چون مکانی برای ایجاد دودکش در داخل خانه وجود نداشته و خانه ها به اندازه کافی بزرگ نبودند.

قطر کران ها تا ۲ متر اندازه گیری شده و به دلیل ضخامت زیاد، در تابستان ها جوی خنک و در زمستان ها محیطی گرم دارند. این ضخامت و قطر زیاد موجب شده است تا ایجاد نورگیر در طبقه های پایین کاری سخت و دشوار باشد و نورگیر و پنجره بیشتر در طبقه های بالا مورد استفاده قرار بگیرد.

خانه های کندوان مثل خانه های دیگر روستاهای تپه ای در ایران به صورت پلکانی ساخته شده است و کوچه هایی باریک با شیب تند، این منازل را با هم مرتبط می کنند. خانه ها در کندوان به وسیله ابزارها و تیشه ها به صورت دستی کنده شده است.

برش افقی طبقه ی همکف یکی از خانه های کندوان

۱- فضای اصلی 

فضای اصلی در تمام کران هایی که کاربری خانه دارند، شامل اتاق نشیمن، اتاق خواب و اتاق پذیرایی می شود. خوب است بدانید خانه های صخره ای روستا به مانند تمام خانه های دیگر، اتاق نشیمن، صندوق خانه و آشپزخانه دارند. برخی از این خانه ها مجهز به سکویی سنگی و با ارتفاع کم است که به عنوان تخت خواب مورد استفاده قرار می گیرد و به وسیله گلیم و جاجیم فرش شده است.

اکثر اتاق های اصلی در بخش سمت راست خود محلی برای گذاشتن ظرف های آب، شیر و دیگر لبنیات دارند؛ که این قسمت به وسیله سوراخی آب های زاید را به بیرون از خانه هدایت می کند. مانند تمام منزل های قدیمی ایرانی در خانه های کندوان، طاقچه هایی تعبیه شده است که ابزار و وسایلی مانند چراغ، کتاب، آینه و … بر روی آن ها گذاشته می شود. لامپ و چراغ نیز با استفاده از گیره هایی به مرکز سقف متصل شده است و روشنایی خانه را تامین می کند. درون خانه ها تماما رنگی سفید دارد، این رنگ در قدیم از خاک های سفید موجود به دست می آمد؛ اما امروزه به وسیله گچی که از اسکو می آید، دیوارها سفید می شوند.

کف اتاق اصلی به وسیله هنر دست زنان کندوان که در قالب پالاس، گلیم و فرش جلوه پیدا کرده، فرش شده است. در گذشته هر فضای اصلی، با وجود تنور نان پزی گرم می شد؛ تنورهایی که از آن ها هم برای پخت نان و هم برای گرم شدن خانه استفاده می کردند. امروزه اما به دلیل استفاده از نفت در گرمایش خانه، تنورها از رونق افتاده اند. نان نیز بیشتر در تنورهایی که در مطبخ ها و یا آن هایی که خارج از کران وجود دارد، پخت می شود. ساخت تنورها نیز به این صورت بود که حفره ای گرد در زمین خانه ایجاد می کردند و دودی که از پخت نان ایجاد می شد، به وسیله حفره های قیفی شکل به صورت طبیعی از خانه بیرون می رفت.

۲- یری یورک 

یری یورک به مکانی مسطح و بزرگ گفته می شود که در دیواره اتاق اصلی قرار گرفته و از آن برای قرار دادن لحاف، تشک، جاجیم و لباس استفاده می کنند. این قسمت با استفاده از پرده ای از فضای اصلی جدا می شود.

۳- آستانا 

آستانا یا آستانه در خانه های روستای کندوان، به قسمت ورودی هر کران گفته می شود و دو نوع دارد. در کران های بزرگ، که محدودیت فضایی چندانی در آن ها وجود ندارد، برخی مواقع از آستانه برای شست و شوی ظروف و لباس یا حتی خود افراد استفاده می کنند. سیستمی نیز برای جلوگیری ورود آب به اتاق های اصلی وجود دارد. در این سیستم، دیوار کوتاه سنگی، بخش ورودی را از بخش نشیمن جدا کرده و به آب لوله کشی روستا متصل می سازد و توسط سوراخی آب های زاید را به بیرون هدایت می کند.

۴- مطبخ

همانگونه که بیان شد، مطبخ ها خارج از اتاق اصلی و در کنار خانه ساخته می شوند. کار پخت و پز در مطبخ نیز با استفاده از تنور انجام می پذیرد.

۵- صندوق خانه 

گزنه یا صندوق خانه به انبارهای کوچکی در هر کران اتلاق می شود که محل نگهداری حبوبات گندم، جو و آرد هر خانوار است.

۶- درهای ورودی 

از آنجایی که ایجاد حفره و فضا درون سنگ ها کار دشواری بوده و بالا بردن ارتفاع درها ممکن بود به ریزش صخره ها منجر شود، درها را بلند درست نکرده اند. ارتفاع درها عموما بین ۱/۵ تا ۱/۶ متر است و عرضی ۱ تا ۱/۳ متر دارند. برای اینکه درها بتوانند از ورود سرما، باران و برف به درون خانه جلوگیری کنند، آن ها را در فضای داخل دیوارها ساخته اند. جنسشان در گذشته اکثرا چوبی بوده اما امروزه تعدادی از آن ها آهنی شده‌اند.

۷- پنجره ها 

پنجره خانه ها طرحی شطرنجی دارند و از جنس شیشه و چوب ساخته شده اند تا نور را به داخل فضای کران ها بیاوردند. هرچند پنجره ها در طبقات بالاتر بیشتر کاربرد دارند و در طبقه پایین کران ها، چندان امکان استفاده از آن ها نیست. پنجره ها به مانند درهای ورودی درون فضای دیوار ساخته شده اند.

۸- آبریزگاه ها

از آنجایی که خاک کندوان از جنس آهک است و نمی توان برای دفع فاضلاب از چاه ها بهره برد، بنابراین مردم برای حل مشکل خود آبریزگاه هایی ایجاد کردند. این آبریزگاه ها خارج از کران های مسکونی ساخته شده اند و به شکل اتاقکی دست ساز و دو طبقه هستند که طبقه پایین آن محل جمع شدن فاضلاب است. بعضی از این آبریزگاه ها دو چاه دارند و هنگامی که یکی پر شد، از آن استفاده نمی کنند تا خشک شود و دوباره به کار گرفته شود. فضولات خشک شده حاصل از این فاضلاب ها در گذشته به عنوان منبع سوخت برای تنورها و همچنین کود باغها و زمین های کشاورزی مورد استفاده قرار می گرفت. پیش از این هر یک از آبریزگاه ها مورد استفاده مشترک چند خانوار بود تا اینکه با هشدارهای وزارت بهداشت، هر خانواده مجبور شد تا در کران خود، آبریزگاهی خصوصی داشته باشد.

۹- مسیرهای پیاده روی روستا 

همان طور که قبلا نیز گفتیم، آب های جاری در روستا، شیارهایی در میان کران ها ایجاد کردند و روستاییان بر روی شیارها پله هایی از چوب ساختند. این شیارها همچنین طی دوران بارش برف و باران آب ها را هدایت کرده و از تجمع آب در روستا جلوگیری می کنند.

۱۰- بالکن های خانه 

برخی از خانه های کندوان، علاوه بر اتاق هایی دستکند، بالکن هایی وسیع و کشیده دارند که جلوی پنجره ها کنده و به وسیله گلدان های گل تزیین شده اند. این بالکن ها با هنرمندی ساخته شده و پنجره های آن رو به سوی داخل باز می شوند. شکل و طراحی آن ها با یکدیگر متفاوت بوده و بیشتر از شکل و فرم کوه و صخره ای که در آن قرار گرفته اند متاثر شده اند. البته این تراس ها تنها در جبهه جنوبی کندوان دیده می شوند.

دیدنی ها و تفریحات 

در این قسمت سعی می کنیم دیدنی ها و تفریحات کندوان را به شما معرفی کنیم تا خود در اولین فرصت با سفری به این دیار، از جذابیت های آن لذت ببرید.

۱- گشت و گذار در کوچه پس کوچه های تاریخی و متفاوت روستا

گشت و گذار و پباده روی در کندوان به سبب بافت خاص معماری سنگی و صخره ای آن تجربه ای فراموش نشدنی است. قدم زدن بر پله های سنگی و دستکند که سال ها به همان شکل باقی مانده، همکلام شدن با روستاییان و محلی ها و دعوت شدن به یکی از خانه های سنگی برای دمی استراحت و نوشیدن چای، خرید سوغاتی و صنایع دستی سنتی و همگام شدن با سبک زندگی ویژه ی مردم کندوان لذتی است که می تواند خاطره زندگی روستایی را برایتان به یادگار بگذارد.

*عکاسی 

جلوه خاص این روستا در میان بافت طبیعی کوه های سهند از آن دست پیش زمینه ها و چشم اندازهایی است که نمی توان از خیر عکاسی از آن گذشت. از بهترین یادگارها و سوغاتی هایی که می توان از سفر به اینجا به ارمغان آورد، عکس ها و تصاویری با مردم، معماری صخره ای، خانه های سنگی و طبیعت زیبای اطراف روستاست.

*خرید سوغاتی و صنایع دستی 

نمی توان از روستاهای محلی ایرانی دیدن کرد و یادگاری از خوشمزه ها و صنایع دستی بی همتای آن ها نداشت. کندوان نیز از این قاعده مستثنی نیست و مجموعه ای از عسل تازه، آب معدنی درجه یک، خشکبار و لواشک های خوشمزه، گلیم و لباس های سنتی دست دوز زنان محلی را به گردشگران ارایه می دهد.

۲- موزه مردم شناسی

چنانچه دوست داشته باشید بیشتر با نوع زندگی مردم کندوان آشنا شوید و از دست رنج و ساخته های محلی های روستا خرید کنید، موزه مردم شناسی که به شکل خصوصی اداره می شود این امکان را در اختیار شما قرار می دهد.

۳- مسجدهای روستای کندوان 

در میان این صخره های زیبا و دلفریب، دو مسجد نیز قرار دارد که مامن و پناه مومنان بوده و به مکانی برای انجام مناسک دینی و گردآمدن مردم تبدیل شده است.

۱. مسجد بزرگ

مسجد بزرگ کندوان بزرگترین کران روستا را به خود اختصاص داده و در چهار طبقه کنده شده است. طبقه اول آغل، طبقه دوم فضای اصلی مسجد، طبقه سوم مسکونی و طبقه چهارم محل انبار است. مسجد دو قسمت زنانه و مردانه دارد و برای جلوگیری از ریزش سقف، ستونی را در میانه قسمت مردانه قرار داده اند. نور نیز از پنجره کوچک جنوبی، داخل مسجد را روشن می کند. دیوارهای مسجد پوششی از گچ سفید دارند و دورتادور آن با شمع و چراغ و مهر تزئین شده است. بر روی طاقچه ها و رف ها نیز مکانی برای قرار دادن چای وجود دارد.

۲. مسجد کوچک

مسجد کوچکتری نیز در نزدیکی حمام صخره ای واقع شده و به مانند مسجد بزرگ ستونی سنگی سقف آن را نگه داشته است. متاسفانه این مسجد و حمام کناری آن این روزها متروکه مانده اند. از مسجد کوچک پیشتر برای ادای نماز صبح استفاده می شد. این مسجد، تنها یک طبقه دارد؛ اما با این وجود نورگیر است و دیوارهای آن نیز سفید کاری شده هستند.

۴- پیک نیک 

درون بافت روستایی کندوان نمی توانید اقدام به کمپینگ کنید و برای این کار باید به پارکی که در جبهه روبرویی روستا ساخته شده است، یا دامنه های کوه ها و تپه های اطراف آن مراجعه کنید. هر چند کمپینگ در پاییز و زمستان در این منطقه پیشنهاد نمی شود؛ اما چنانچه در این کار حرفه ای هستید، سهند و وسعت بیکران آن از بهترین مکان ها برای این کار است.

۵- آب معدنی کندوان 

چشمه آب معدنی کندوان، از جمله مشهورترین و بهترین آب معدنی های ایران است و به دلیل خاصیت های درمانی اش بسیار معروف شده است. چشمه آب معدنی در دامنه کوه و در کنار دره سرسبز روستا در فاصله ی ۲۷ متری آن واقع شده و به وسیله چند شیر آب در دسترس عموم است. نوع آب این چشمه معدنی برای بیماری های کلیوی و مجاری ادرار توصیه شده است. جالب آن که آب این چشمه در شهر تبریز به فروش می رسد.

اقامت در روستای کندوان 

اقامت در روستای کندوان به دلیل وجود دو هتل پنج ستاره و بسیار زیبا همراه با امکانات درجه یک، که به مانند خانه های روستا در دل سنگ ها ساخته شده اند تجربه ای بی نظیر و تکرار نشدنی در اختیارتان قرار می دهد. البته چنانچه دوست داشته باشید، زندگی در میان صخره ها را به مانند محلی ها تجربه کنید و تجربه ای دست اول از این نظر داشته باشید، می توانید با پرداخت مبلغی به افراد محلی برای یک شب، اتاقی اجاره کرده و شکل تازه ای از اقامت را برای خود رقم بزنید. در کنار این ها اگر در فصل های بهار و تابستان به این منطقه خوش آب و هوا سفر کرده باشید، می توانید از امکان کمپینگ نیز استفاده کرده و هوای پاک کوهستان را مهمان چادرهای خود کنید.

شماره تماس هتل صخره ای لاله کندوان: ۰۴۱-۳۳۲۲۴۹۵۱

شماره تماس هتل صخره ای تورال: ۰۹۱۴۴۱۸۲۸۹۲

امکانات روستای کندوان 

از جمله امکانات موجود در روستا می توان به برق، آب لوله کشی، پارک تفریحی، مسجد، مدرسه، سرویس بهداشتی، مغازه های خواربار و سوغات فروشی، بوفه، رستوران، هتل و اتاق های اجاره ای اشاره کرد.

خوب است بدانید در مقابل روستا پارکی وسیع قرار دارد و از امکاناتی مانند وسایل بازی برای کودکان، آلاچیق هایی برای استراحت، سرویس بهداشتی و نمازخانه بهره می برد.

بهترین فصل سفر

کندوان به مانند دیگر شهرهای استان آذربایجان شرقی آب و هوایی سرد و مرطوب داشته و فصل سرما در آن طولانی و پربارش است. هر چند در سال های اخیر به واسطه خشکسالی که گریبان ایران را گرفته، از شدت بارش در آن کاسته شده است.

بهار: تا اواخر زمستان کندوان هنوز درگیر آب و هوایی زمستانی است. بارش برف بیشتر تا اواخر فروردین کاه ادامه دارد و گرمای سال جدید هنوز به این منطقه از ایران نرسیده است؛ اما از ماه اردیبهشت به بعد بهار مهمان خانه های باصفای کندوان می شود و یکی از بهترین زمان ها برای سفر به شمار می آید.

تابستان: تابستان بهترین فصل سفر به کندوان است. هوای مطبوع دامنه کوه سهند، رود پاک و جاری پایین دست روستا، فضای سبز و نشاط خاص کندوان در این فصل، آن را تبدیل به مقصدی محبوب در تابستان می کند. البته باید توجه داشته باشید که کندوان در تابستان بیش از هر فصل دیگر شاهد حضور گردشگران است و ازدحام جمعیت در آن بالاست.

پاییز: هوا که در پاییز رو به سردی می رود، از میزان جمعیت گردشگر نیز کاسته می شود؛ اما برای آن هایی که فرصت کافی دارند و فصل پاییز را پادشاه فصل ها می دانند، تقابل رنگ های زیبای پاییزی و معماری صخره ای این روستا می تواند دلیل خوبی برای سفر به کندوان باشد. البته باید توجه داشته باشید که بارش برف در این منطقه بسیار زودتر از دیگر مناطق ایران اتفاق می افتد پس حتما با تجهیزات و لباس مناسب به این نقطه زیبا سفر کنید.

زمستان: سفر به کندوان در زمستان توصیه نمی شود. علاوه بر زمستان سخت و سوزناک و پربارش که راه دسترسی به روستا را سخت می کند. کوچ تعدادی از مردم به اسکو در فصل سرد از رونق روستا کاسته و از جذابیت های آن می کاهد.

مسیر دسترسی

آدرس: استان آذربایجان شرقی، شهرستان اسکو، ۲۲ کیلومتری جاده شهرستان اسکو به کندوان، روستای صخره ای کندوان

برای رفتن به روستای کندوان باید خود را به شهر اسکو از شهرهای استان آذربایجان شرقی برسانید. مسیر جاده را از سمت اسکو به جنوب این شهر آغاز کنید و راه خیابان چایکنار را در پیش بگیرید. از شهر اسفنجان که گذر کردید به یک دوراهی در ۷ کیلومتری جاده می رسید. راهی که در سمت چپ قرار دارد شما را به روستای کندوان می رساند.

علت نامگذاری روستای کندوان

روایت های مختلفی برای نامگذاری روستای کندوان وجود دارد. برخی می گویند نام کندوان به این دلیل به این روستا اتلاق شده است که شکل صخره ها و حفره های موجود در آن، کندوی زنبور عسل را در ذهن تداعی می کند.

در اظهار نظر دیگری گفته شده که این کلمه مرکب از دو واژه “کند” و “وان” است. کند در زبان آذری و ترکی به معنای “روستا” است و وان یکی از انواع پسوندهای مکان است که در زبان مورد استفاده قرار می گیرد.

برخی هم می گویند که واژه کندوان از کلمه کندن و یا کنده گان (برگرفته از کندوی عسل) مشتق شده است. دلیل این نام گذاری نیز به وجود آب و هوای کوهستانی روستا و پرورش گسترده زنبور عسل از روزگاران قدیم باز می گردد.

در اظهار نظر دیگری نیز آمده کندوان از کلمات کندیوان یا کندئوان نشات گرفته است. این واژه از سه جزء کندی+ ائو+ ان مرکب شده که کلمه “کندی” به معنی خود است، واژه “ائو” خانه معنی داده و “ان” نیز پسوند مکان را نشان می دهد. پس در مجموع کندوان به معنای خانه ای از خود است.

اما برخی دلیل نام گذاری روستا را چنین بیان کرده اند که کندوان در ابتدا به نام کندوجان خوانده می شده که در طول زمان تغییر شکل داده و به نام کندوان تبدیل شده است. آنگونه که این افراد ذکر کرده اند، کند در اصطلاح ترکی به معنای “راه” است و جان “خودئوز” معنی می گیرد. چون مردم با وجود سختی ها و در آب و هوای سرد توانستند در این منطقه بمانند و از دل صخره ها برای خود خانه ای درست کنند باعث شد کلمه جان در انتهای کند بیاید و واژه ی کندوجان را به وجود آورد.

تونل کندوان | ساخته دست مردم دیار کندوجان

تقریبا تمام مردم ایران حداقل یکبار نام تونل کندوان در جاده چالوس را شنیده اند؛ اما شاید بسیاری دلیل نام گذاری این تونل به اسم کندوان را ندانند. گفته می شود در زمان ساخت جاده چالوس، کارگرانی از روستای کندوان استخدام شدند تا با توجه به مهارت خود در کندن سنگ ها و صخره ها بتوانند تونلی در میان کوه های سخت البرز ایجاد کنند. متاسفانه در حین ساخت تعدادی از این کارگران جان خود را از دست می دهند و به پاس زحمات آن ها و به یاد کشته شدگان، اسم تونل از روستایی که آن ها از آنجا آمده اند گرفته شد، کندوان.

مردم شناسی روستای کندوان 

مردم روستای کندوان به مانند سایر اهالی استان آذربایجان شرقی، ترک و آذری تبار هستند، به زبان ترکی آذربایجانی صحبت کرده و در آداب و رسوم از این خطه تبعیت می کنند. هرچند ویژگی های جغرافیایی و معیشتی هر منطقه باعث به وجود آمدن سنت و رسوم خاص آن مکان می شود و این بر زیبایی و تنوع مردم شناختی هر ناحیه می افزاید. ۱۵۱ خانوار روستای کندوان، جمعیتی بالغ بر ۴۵۰ نفر را تشکیل می دهند که تعداد ۲۲۲ نفر آن ها مرد و ۲۲۸ نفر زن هستند.

*پیشه مردم کندوان

به سبب کوهستانی و صخره ای بودن روستای کندوان و مناطق اطراف آن، کشاورزی به صورت گسترده در این منطقه چندان رونق ندارد و بیشتر  شکلی دیمی دارد. عمده درآمد روستاییان از دامداری و محصول های جانبی آن است و در کنار آن صنعت گردشگری و فروش سوغات و صنایع دستی به رونق و تقویت اقتصاد آن کمک می کند. باغداری نیز از جمله دیگر مشاغل روستای کندوان است که بخشی از سوغات و خوشمزه های آن را تامین می کند.

*آداب، رسوم و سنت ها

زنان روستای کندوان، به مانند بسیاری از زنان روستایی و عشایر ترک در پس پرده ای از حجب و حیا سخن می گویند و تا حد امکان از صحبت با نامحرمان خودداری می کنند. پوششی یگانه و خوش نقش و نگار از لباس های محلی بر تن دارند و با روسری هایی رنگارنگ خود را می پوشانند.

از جمله آداب و رسوم خاص روستای کندوان می توان به جشن های مفصل زمستانی اشاره کرد که در فرهنگ مردمان این روستابه واسطه زمستانهای طولانی و سرد، جایگاه ویژه داشته و با شکوه خاصی برگزار می گردد. مراسم شب چله، چهارشنبه سوری و چهار چهارشنبه (۱)، طلب باران، تبرک و دفع بلا از جمله آیین هایی هستند که در کندوان به شکلی گسترده اجرا شده و رنگ و بویی خاص دارند.

از جمله رسم های جالبی که در گذشته در روستای کندوان رواج داشته، سنت کندن خانه در دل سنگ پیش از ازدواج است. در پژوهش ها و خاطرات قدیمی های روستا آمده است که هر پسری که قصد ازدواج داشت، پیش از برگزاری مراسم عروسی ابتدا باید در میان صخره های دست نخورده روستا، برای خود و همسر آینده اش خانه ای ساخته و سپس ازدواج می کرده است.

*سوغات و صنایع دستی کندوان

کندوان علاوه بر معماری منحصر به فردش، برای عسلی که در دامنه کوه های اطراف آن پرورش داده می شود نیز بسیار مشهور است و عسل آن محبوب ترین و پرطرفدارترین سوغاتی روستاست. در کنار آن، آجیل، خشکبار، لواشک، دوشاب محلی و نان هایی که توسط مردم روستا به صورت سنتی و محلی درست می شود از دیگر سوغاتی ها و خوشمزه های کندوان به شمار می آیند. میوه های تازه مانند زردآلو، آلبالو و … در تابستان و گردو، بادام و فندق در پاییز از جمله ره آوردهای باغ های روستای کندوان است. در کنار اینها داروهای گیاهی و کوهی مانند تره های کوهی که از دامنه کوه های اطراف به دست می آید، طرافدارانی بسیار دارد و از جمله سوغات پرفروش روستا محسوب می شود.

صنایع دستی مانند چوب، معرق، سفال، گلیم، پالاز، پرده و چهل تکه، قالی، ورنی و لباس های محلی نظیر روسری های کلاقه ای از دیگر یادگارهای کندوان است. جالب که بدانید کارهای صنایع دستی بافتنی روستا بیشتر کار دست زنان و دختران آن است و خرید از آن ها به اقتصاد محلی اهالی کمک شایانی می کند.

پاورقی

۱- چهار چهارشنبه نام رسمی در فرهنگ مردم آذربایجان است که در ماه اسفند گرامی داشته می شود و از چهار آیین موشتولوقچی (خبرچی)، کول (خاکستر)، قره (سیاه)، قیزیل (چهارشنبه طلایی) تشکیل شده که امروزه نیز به همین نام ها خوانده می شود.

پوشش گیاهی روستای کندوان 

کندوان منطقه ای مرتفع و کوهستانی است و دامنه کوه های اطراف آن شیبی تند دارد که پوشیده از چمن مرتع و درختچه های مرتعی ست. گیاهانی که شرایط را برای گله داری مساعد کرده و به همین جهت شغل اصلی مردم کندوان دامداری است.

تجربه مسافران و گردشگران خارجی  

کندوان از جمله جاذبه هایی است که علاوه بر مردم ایران، در میان گردشگران خارجی نیز طرفدار زیادی دارد. عمده مسافرانی که از تبریز و دیدنی های آن بازدید می کنند، فرصت گردش در کندوان را از دست نداده و سری هم به این روستا می زنند. در ادامه نظراتی را با هم مرور می کنیم که توسط گردشگران خارجی پیرامون سفر به کندوان در وب سایت معتبر تریپ ادوایزر (Trip Advisor.com) منتشر شده است.

 دنی از ایتالیا | تاریخ سفر شهریور ۱۳۹۶

من کاملا نسبت به سفر به این روستا دچار تردید بودم. هر چند تعاریف زیادی از آن شنیده و می دانستم خیلی ها به کندوان سفر کرده اند؛ اما فکر می کردم رفتن به آنجا تنها زمانم را هدر می دهد و مرا از بازدید از مکان های دیگر باز می دارد. با این حال دل به دریا زدم و خوب شد که این کار را کردم. کندوان از آن مناطقی است که در سفر به تبریز باید از آن دیدن کرد. روستای صخره ای کندوان، دهکده ای است که بیشتر خانه های آن، در میان سنگ ها ساخته شده اند. زندگی در آن هنوز سبک قدیمی و سنتی خود را حفظ کرده و زنان به مانند گذشه لباس های خود را در خیابان ها می شویند. کشاورزان از الاغ ها استفاده می کنند و گوسفندها در خیابان کشته می شوند. زمانی که از روستا دیدن می کردم، خون در خیابان ها جاری بود. نکته ای که در سفر به کندوان باید توجه داشته باشید این است که حتما از کفش های راحتی و ورزشی استفاده کنید زیرا جاده های روستا شیب دار و لیز هستند.

توریست فرانسوی | تاریخ سفر شهریور ۱۳۹۶

من ۱۵ سال پیش به کندوان سفر کرده بودم. در ذهنم، هنوز اتمسفر روستایی بکر و اصیل که آن زمان دیده بودم وجود داشت. جایی که مردم به شکلی ساده زندگی می کردند، لباس های خود را در رودها می شستند و … . اما متاسفانه در سفر جدیدم به روستا همه افکار خوبم از بین رفت. امروزه این روستا به بازار بزرگی از کالاهای چینی تبدیل شده است و چندان نشانی از اصالت در سوغاتی های آن دیده نمی شود به طوری که حتی ماکت برج ایفل هم در بازار آن به فروش می رسد!!! هیچ جو خوبی از محیط آن دوران برای روستا باقی نمانده است؛ نمی دانم چطور مسوولان محلی اجازه داده اند که این اتفاق رخ دهد؟؟؟ خیلی ناراحت کننده بود و من بعد از ۱۵ دقیقه روستا را ترک کردم.

مارکوس مدلینگ، اتریش | تاریخ سفر شهریور ۱۳۹۶

کندوان روستایی در نزدیکی شهر تبریز است که مردم خانه های خود را در میان صخره و سنگ های نرم برپا کرده اند. شما می توانید از میان کوچه های باریک گذر کنید و زندگی مردم را به نظاره بنشینید؛ اما لطفا به حریم خصوصی افراد احترام بگذارید و در حیاط پشتی آن ها بدون رضایتشان سرک نکشید. برای داشتن دیدی همه جانبه از روستا نیاز است تا از کوه مقابل روستا بالا روید. توصیه من این است که روزهای پنج شنبه و جمعه را برای سفر به کندوان انتخاب نکنید، زیرا روستا بسیار شلوغ است.

توصیه های مهم

کندوان از دیدنی ترین روستاهای ایران است که تجربه خوشایندی از سفر به سادگی، طبیعت و زیبایی را یک جا تقدیم شما می کند. رعایت نکات زیر موجب می شود سفری بهتر و امن تر داشته باشید.

همان گونه که گفته شد، سفر به کندوان در فصول سرد سال زیاد توصیه نمی شود؛ اما چناچه بخواهید در این زمان به گردش در کندوان بپردازید، حتما و حتما وضعیت راه ها و آب و هوا را بررسی کنید تا غافلگیر نشده و در راه نمانید.

به هنگام حضور در روستای کندوان، به بافت تاریخی و سبک زندگی مردم احترام گذاشته و از رفتارها و اعمالی که باعث رنجش روستاییان می شود بپرهیزید. به معماری خانه ها و طبیعت روستا نیز آسیب نرسانید.

علاوه بر تمام این ها به مانند همیشه، لطفا و لطفا زباله نریزید.

دغدغه ها

روستای کندوان با وجود شهرت فراوان و گردشگران متعدد از جمله روستاهای محروم ایران است؛ نکته ای که خیلی زود در بازدید به این روستا به چشم می آید و دل را به درد می آورد. چرا که با وجود درآمد گردشگری بالا، سطح رسیدگی به این روستا پاسخگوی حجم بازدیدکنندگان آن نیست. در کنار این موضوع، ورود گسترده کالاهای چینی و غیر اصیل به بازار صنایع دستی این روستا، اصالت و زیبایی جو کندوان را به میزان زیادی از میان برده و موجبات رنجش و نارضایتی گردشگران شده است.

از این ها که بگذریم، ساخت خانه های آجری در مقابل خانه های مخروطی و هرمی شکل روستا، به منظر تاریخی و معماری آن آسیب زده است. این موضوع که یکی از عوامل ثبت نشدن روستای کندوان در میراث جهانی است، برای مدت زیادی دغدغه فعالان میراث فرهنگی و طبیعت گردی بوده است. البته در این اواخر قول هایی در مورد انتقال این خانه ها به روستای مجاور داده شده که هنوز عملی نشده است .