در همین ابتدا باید بدانید که تفتان تنها آتشفشان فعال در ایران به شمار می‌رود. کوه مذکور در منطقه‌ی جنوب شرقی ایران واقع در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد و با ارتفاع ۴۰۴۲ متر از سطح دریا در میان بلندترین کوه‌های کشور ایران جای می‌گیرد.
این کوه قله‌های زیادی دارد. «چهل تن» نام قله‌ی آتشفشانی تفتان است که ارتفاعی ۴۰۳۶ متری دارد. تقریبا در همه حال از این قله که در ۱۰۰ کیلومتری زاهدان واقع شده غبارهای آتشفشانی ناشی از گوگرد خارج می‌شود.
در زبان بلوچی «تَپت» به معنای گرما است. نام تفتان ریشه در کلمه‌ی تپتان دارد که خود جمع کلمه‌ی تپت است.
طبق باور محلی‌ها، چهل نفر از راشدین مذهبی در قله‌ی اصلی گم شده‌اند بنابراین آن را چهل تن می‌نامند. در مجموع طول رشته کوه تفتان بالغ بر ۱۲ کیلومتر است. چهل تن یا زیارت، مادر کوه، صبح کوه (واقع در شمال شرقی) و نر کوه از جمله قله‌های تفتان محسوب می‌شوند.
در ارتفاعات تفتان می‌توان ۳ دریاچه مشهور به «دریا سر» را مشاهده نمود که دو دریاچه در بخش شمالی تفتان قرار دارند و آب آن‌ها کم عمق و شیرین است و دریاچه‌ی دیگر نسبتا بزرگ و آب شور است.
همچنین رودخانه‌های مختلفی از جمله «لادیز» و «گزد» از این کوه سرچشمه می‌گیرد.
از گیاهان قابل رویش در این ناحیه می‌توان به درختانی همچون بنه، بادام کوهی، گز، سیه چوب، درمنه، ارژن و پوشش گیاهی مانند آویشن، پیاز کوهی، خارگلک، گرمونه، کاسنی، ریواس و پونه اشاره کرد.
روباه، شغال و گرگ نیز بخشی از پوشش جانوری منطقه را تشکیل می‌دهند.
به طور معمول بارش و ذخیره‌ی برف در تفتان نسبت به کوه‌هایی مانند دنا و دماوند کمتر است که این مورد به ویژگی‌های جغرافیایی منطقه باز می‌گردد.
ماده‌ای که از قله‌ی آتشفشانی تفتان خارج می‌شود در صورتی که با آب ترکیب شود، تولید ماده‌ی سمی خطرناکی به نام اسید سولفوریک می‌کند که به تیز آب سلطانی هم شهرت دارد.
آدرس
خاش، استان سیستان و بلوچستان
دسترسی
استان سیستان و بلوچستان، خاش، نزدیک‌ترین شهر به تفتان است، بنابراین باید ابتدا به این شهر سفر کنید. اگر از جاده‌ی خاش به زاهدان به شمال خاش سفر کنید، پس از طی حدود ۲۰ کیلومتر تابلوی بزرگی را مشاهده خواهید کرد که مسیر دسترسی به تفتان را نشان می‌دهد. در حالت بالعکس یعنی از جاده‌ی زاهدان به سمت خاش، باید حدود ۱۳۰ کیلومتر سفر کنید تا به خروجی روستاهای «تمندان» و کوشه دسترسی پیدا کنید. پس از آن باید حدود ۲۸ کیلومتر دیگر را طی کنید تا به تفتان برسید.
در مجموع چهار راه اصلی برای صعود به تفتان وجود دارد. مسیر پناهگاه در جبهه غربی، روستای ترشاب از سمت شرقی، روستای تمین در شمال و دو راهی سنگان و روستای خنجک در سمت شمال شرقی.
رایج‌ترین این مسیرها، مسیر پناهگاه در جبهه‌ی غربی است که اغلب کوه‌نوردان آن را برمی‌گزینند. برای استفاده از این مسیر باید با هیئت کوهنوردی استان سیستان و بلوچستان هماهنگی کنید.
برای صعود به قله‌های تفتان در همه‌ی ماه‌های سال می‌توان اقدام کرد که البته فصل زمستان با وجود وزش بادهای سنگین و سرد راه دشواری را پیش روی شما قرار می‌دهد. اگر کوهنورد حرفه‌ای نیستید هم می‌توانید با صعود به بخشی از تفتان تجربه‌ی رضایت بخش برای خودتان رقم بزنید.
