مسیر های کوهنوردی تهران

کوهستان شمال تهران، جنوبی ترین رشته کوه در البرز مرکزی است، سمت جنوب آن از شرق به غرب، از دره ی دارآباد تا دره ی فرحزاد امتداد دارد. در این بین درههای متعدد دیگری نیز هست که اکثر آنها شمالی-جنوبی هستند. بلندترین نقطه این رشته کوه، قله توچال با ارتفاع ۳۹۶۱ متر است.

کوهستان شمال تهران، پر رفت و آمدترین منطقه کوهستانی ایران و یکی از مسیرهای پر رفت و آمد کوهپیمایی در جهان است. به همین نسبت در این منطقۀ کوهستانی حوادث تلخ بسیاری نیز رخ داده است.

در ابتدای مسیرهای کوهستان شمال تهران، قهوه خانه و رستوران فراوان است و به همین دلیل بسیاری از افراد، به قصد تفرج وارد مسیرهای آن میشوند و با نداشتن وسایل، تجربه و شناخت از مسیرها، اقدام به صعود ناشیانه میکنند و این، به ویژه در زمستان خطرهای جدی را به دنبال دارد.

مسیر دارآباد | مسیر کلکچال | مسیر دربند(شیرپلا) | مسیر ولنجک(تله کابین توچال) | مسیر درکه (پلنگ چال)

ابتدای این مسیر، محله ی دارآباد در شمال شرقی شمیران است. پس از منطقه ای که به پارکینگ مشهور است و تابلوی راهنمای رود – دره ها و نقاط مشهور ارتفاعات دارآباد در آن نصب شده است.

با عبور از پلی کوچک و کمی ارتفاع گرفتن، به کافهای کوهستانی خواهید رسید. در ادامه، مسیر مشخصی در بالادست شرقی رودخانه به سمت شمال امتداد مییابد. سپس، مسیر به ابتدای دره کوچکی در سمت شرق میرسد. اینجا یک دو راهی وجود دارد. یک راه مسیری است که به تدریج در شیبی تند (یال شن سیاه) رو به شمال شرقی امتداد یافته است و پس از حدود دو ساعت بر لبه یال جنوبی قله و از آنجا رو به شمال و روی یال با شیب ملایم به قله دارآباد با ارتفاع ۳۱۹۳ متر منتهی می شود؛ و دیگری راهی است که در امتداد دره اصلی به گردشگاه های حاشیه رود و آبشارهای بالادست ختم می شود.

باید توجه داشت برای دسترسی به قله ممکن است در تابستان بتوان مسیرهای دیگری را هم انتخاب کرد که البته توصیه نمی شود؛ ولیکن در زمستان، باید حتماً از مسیر یال شن سیاه استفاده کرد، چرا که احتمال ریزش بهمن در سایر مسیرها زیاد است و تاکنون جان چند نفر را گرفته است. همچنین احتمال ریزش بهمن از بالای چشمه درازلش پس از بارش برف تازه وجود دارد.

آغاز این مسیر پارک جمشیدیه است و از این نقطه پس از حدود دو ساعت کوهپیمایی در مسیری با پهنای زیاد، زیگزاگ و کم شیب به مجتمع کلکچال با ارتفاع ۲۶۰۰ متر میرسیم.

وجود مجتمع کوهستانی کلکچال که مدیریت آن وابسته به وزارت آموزش و پرورش است، یکی از جذابیتهای این مسیر است. در محوطه مجتمع کلکچال، برج دیدنی کلکچال قرار دارد که به صورت نمادی برای شناسایی این مسیر درآمده است.

• کوهپیمایی از پارک جمشیدیه تا مجتمع کلکچال خطر خاصی ندارد، اما در فصل زمستان به دلیل تردد زیاد یخزده و لغزنده است.
• در سایر فصلها میتوان از مجتمع کلکچال به سمت شمال غربی، به طرف گردنهای وسیع به نام گرز دره رفت که از آنجا یال شمال شرقی به سمت “قله کلکچال” با ارتفاع ۳۳۴۰ متر میرود و امتداد مسیر به سمت غرب به پناهگاه شیرپلا منتهی می شود.
• مسیرکلکچال به شیرپلا در فصل سرما انباشته از برف است و تاکنون چند نفر در این مسیر بر اثر ریزش بهمن جان باخته اند یا دچار حادثه شده اند.

شروع این مسیر، میدان سربند (مجسمه کوهنورد) به ارتفاع ۱۸۰۰ متر است، و برای رسیدن به قله توچال در ادامه باید از آبادی پس قلعه، پناهگاه شیرپلا، و جانپناه امیری عبور کرد.

مسیر سربند- شیرپلا – توچال، با وجود برخی خطرات، کوتاهترین مسیر صعود به قله توچال است و بیشترین تردد در این مسیر صورت میگیرد. قسمت هایی از مسیر منتهی به شیرپلا کاملاً پرشیب و سنگی است، تا آنجا که بناچار در نقاطی پله های فلزی کارگذاشته شده و طناب کشی شده است.

کوهپیمایی در این مسیر به ویژه در زمستان دشوار است، زیرا قسمت هایی از مسیر پایین دست به دلیل تردد روزانه کاملاً یخ میزند، در حفره ها و دره های کوچک و بزرگ مسیر برف زیادی م ینشیند و یال منتهی به قله نیز بسیار بادگیر است.

در مسیر میدان سربند تا قله توچال دوراهی های فراوانی هستند که به نقاط مختلفی همچون بندیخچال (محل تمرین سنگنوردی) ، دره ی اوسون، مجتمع کلکچال، قله ی اسپیلت، ایستگاه پنج تله کابین و سایر مسیرهای فرعی ختم می شوند. در فصل زمستان تجربه کردن مسیرهای فرعی خطرناک

است و می تواند بسیار تلخ باشد. در سایر فصل ها نیز بدون تجربه، آمادگی و راهنمایی در این مسیرها گام نگذارید.

برخی از کوهپیمایان، به قصد رسیدن به قله توچال و به امید پایین آمدن سریع با تله کابین، بدون توجه به شرایط جوی اقدام به صعود میکنند. در این مواقع گاه مدت صعود طولانی می شود و شخص هنگامی به ایستگاه تله کابین می رسد که دیگر تعطیل شده است.

باید توجه داشت که فعالیت تله کابین در شرایط نامساعد جوی متوقف می شود، همچنین زمان فعالیت آن در زمستان حداکثر تا حدود ساعت ۱۵ است و در ارائه خدمات، برای اسکی بازان اولویت قائل است.

در شیرپلا یک مجتمع کوهستانی فعال است که به کوهنوردان خدماتی از قبیل غذا و حتی محل خواب ارائه می دهد. در میانه راه شیرپلا به قله توچال، در ارتفاع ۳۴۸۰ متری جانپناه امیری قرار دارد که فاقد هر گونه امکانات رفاهی است و گاه نیروهای اطلاع رسانی در روزهای تعطیل در آن مستقر هستند. همچنین جانپناهی روی قله توچال وجود دارد که در زمستان بسیار سرد و گاه انباشته از برف است و نباید به آن امید زیادی بست.

جبهه شمالی توچال بسیار وسیع و ک وهنوردی در آن منطقه در زمستان با خطرهایی همچون گم شدن، تحلیل انرژی، بهمن زدگی، و … همراه است. زمانی که به خط الرأس نزدیک هستید، به ویژه در هوای نامناسب، از منحرف شدن به آن سو اجتناب کنید!

مبدأ این مسیر ولنجک است و پس از پارکینگ، تا ایستگاه یک تله کابین مسیر آسفالت است.

در ادامه، مسیر مناسب راهپیمایی به صورت مارپیچ و با شیب کم تا ایستگاه دوم تله کابین حدود یک ساعت طول میکشد.

از ایستگاه دوم تا ایستگاه پنج، هیچ ایستگاه یا رستورانی وجود ندارد. در این بخش از مسیر که راه پیمایی در آن در شرایط عادی حدود سه ساعت طول میک‌شد، خطرهای بهمن، سقوط، گم شدن و تحلیل انرژی وجود دارد. در ایستگاه ۵ مجتمعی فعال است که پناهگاه محسوب نمی شود و خدمات کوهنوردی ارائه نم یکند و بیشتر پذیرای گردشگران عمومی است.

پس از ایستگاه پنج در نهایت با حدود ۴ساعت صعود و گذشتن از ایستگاه هفت، مسیر به قله توچال منتهی میشود. کوهنوردی در این مسیر، خصوصاً در فصل زمستان خطرات خاص خود را دارا است و مستلزم برنامه ریزی ویژه است. کوهپیمایانی که در این مسیر با تله کابین تردد می کنند باید به تفاوت دمای ناگهانی بین مبدأ صعود و مقصد، توجه داشته باشند و با پوشاک مناسب و هم هوایی )تطبیق تدریجی بدن با تفاوت فشار ناشی از اختلاف ارتفاع( نسبت به ورود به مناطق بالادست اقدام کنند. این امر به ویژه برای کودکان از اهمیت بیشتری برخوردار است.

سراسر این مسیر تا پناهگاه پلنگ چال (۲۵۵۰ متر)، از داخل دره زیبای پلنگ چال و از کنار رودخانه میگذرد که یکی از زیباترین مسیرها در ارتفاعات شمال تهران است. دره ی درکه برای کوهپیمایی زمستانی، تا منطقه ای به نام « اذغالچال » امن و مناسب است.

ادامه مسیر و ارتفاعات بالاتر از آن در زمستان، احتمال ریزش بهمن وجود دارد. در این مسیر افرادی بر اثر ریزش بهمن مصدوم یا کشته شده اند.

در نیمه راه درکه به پلنگچال، در ضلع غربی ارتفاعات مشرف به رودخانه، درهای پردرخت وجود دارد که به جنگل کارا موسوم است. این جنگل حدود نیم ساعت از مسیر اصلی درکه- پلنگ چال فاصله دارد و کوهپیمایی زمستانی به آنجا خطر خاصی ندارد.

ادامه مسیر جنگل کارا برای دسترسی به قل ههای دوشاخ و چین کلاغ دارای پاکوب است، اما رفته رفته راه پرشیب می شود. این مسیر کم تردد است، بنابراین بدون راهنما و آمادگی کافی از صعود به مناطق بالادست در این مسیر خودداری کنید.

مسیر اصلی درکه- پلنگ چال در نهایت به مجتمع کوهستانی پلنگ چال ختم می شود. البته مسیری در امتداد شرقی پس از این مجتمع، پلنگ چال را به ایستگاه ۵ تله کابین توچال متصل می کند. کوهنوردی در این مسیر یا صعود به ارتفاعات بالادست و قله پلنگ چال در فصل زمستان

می تواند با خطر بهمن همراه باشد!

گاه کناره رودخانه این مسیر شاهد برپایی آتشی هستید که با شکستن شاخه آخرین بازماندگان درختان این مسیر زیبا افروخته شده اند. شما از این کار پرهیز کنید و در ترویج حفاظت از محیط زیست سهیم باشید.

• هرگز از مسیرهای اصلی خارج نشوید.
• زمان لازم را برای مسیر بازگشت در نظر بگیرید.
• مسیر کوهپیمایی نباید پر شیب، سنگی و در کنار پرتگاه باشد.

مسیرهای ایمن کوهستان شمال تهران (برای دیدن بزرگ تر تصویر روی عکس کلیک کنید)

این مسیرها از ایمنی، امنیت و امکانات مسیرهای ایمن برخوردار نبوده و گام گذاشتن در این مسیرها باید با تحقیق و آگاهی و با توجه به شرایط زمانی و توانایی‌های فردی انجام گیرد، بویژه در فصل زمستان وجود راهنما در این مسیرها لازم است.

دره گلابدره در حد فاصل بین کلک‌چال و دربند واقع است. گلابدره از ارتفاع ۱۸۰۰ متر شروع شده و تا ارتفاع حدود ۲۲۵۰ متر امتداد دارد. در این مسیر با حدود یک ساعت پیاده‌روی به دره زیبای وزباد می‌رسید که آبشار کوچکی در ابتدای آن قرار دارد. این آبشار کوچک با محیط سرسبز پیرامون مقصد نهایی بسیاری از کوه‌پیمایانی است که قصد ادامه مسیر را ندارند. کوه‌پیمایی از ابتدا تا انتهای دره گلابدره چیزی حدود یک ساعت و نیم زمان می‌برد. برخلاف دربند و درکه اینجا از کافه‌ها و رستورانهای تودرتو و ازدحام کوه‌‌پیمایان خبری نیست.

این مسیر از بالای محله فرحزاد در ارتفاع ۱۶۵۰ متر شروع شده و با عبور از یک جاده خاکی پیچ در پیچ به‌طول ۱۵ کیلومتر، در نقطه پایانی به حرم مطهر امامزاده داود در ارتفاع ۲۶۰۰ متر می‌رسد. مسیر کوه‌پیمایی فرحزاد به امامزاده داود یکی از قدیمی‌ترین و مشهورترین مسیرهای کوه‌پیمایی شمال تهران است. تا همین ۳۰-۴۰ سال پیش که هنوز جاده جدید امامزاده داود از مسیر سولقان و کن احداث نشده بود این جاده تنها راه ارتباطی به امامزاده داود محسوب می‌شد. پیاده‌روی در این جاده زیبا در امتداد دره فرحزاد، حدود پنج ساعت زمان می‌برد. برخی از گردشگران این جاده را با خوردوهای شاسی بلند و دو‌ دیفرانسیل نیز طی میکنند.

دره حصارک واقع در شما‌ل‌غرب تهران، از مسیرهای کمتر شناخته شده در کوهستان شمال تهران است. حصارک شامل دو مسیر است:

“مسیر دره حصارک”، که از شمال‌غرب محله حصارک در ارتفاع ۱۶۷۰ متری شروع شده و در یک مسیر کم شیب تا آبشار حصارک ادامه دارد. پیاده‌روی از ابتدای دره تا پای آبشار کمتر از یک ساعت زمان می‌برد. مسیر بعد از آبشار کمی ناهموار است اما اگر از آن رد شوید، راه پاکوب در امتداد دره همچنان به سمت بالا ادامه دارد.

“مسیر قله بند عیش”، که از بالای محله حصارک شروع شده و در ادامه با عبور از بالای دره حصارک در نهایت به قله بند عیش به ارتفاع ۲۷۶۰ متر ختم می‌شود.

نقشه مناطق کوهستانی شمال تهران

نقشه راهنمای مناطق کوهستانی و کوهنوردی شمال تهران (توچال)