اکوسیستم دره ها

★اکوسیستم دره ها:
(Eco system of Canyons)
تعریف کلی:
اکوسیستم واحد طبیعی است که در بر گیرنده همه گیاهان،جانوران،و موجودات زنده ریز و عوامل غیر زنده در یک ناحیه است که با یکدیگر در تقابلند.
توضیحات:
پس می توان اینطور تعبیر کرد که اکوسیستم  مجموعه ای از عوامل زنده و غیر زنده است که در یک محیط مفروض، حیات را ساخته و تمامی موجودات زنده آن با متغییر های محیط شان مواجه خواهند بود.
عوامل غیر زنده در مباحث چون زمین شناسی و اقلیم شناسی مربوط شده و بطور دقیق شامل:دما،آب(بارندگی و رطوبت)نور خورشید،میزان املاح معدنی بویژه نمک،فشار هوا،وضعیت شیمیایی آب و خاک(pH) و فاکتور های زنده ای که با دیگر موجودات زنده توسط عواملی مانند رقابت،شکار، انواع انگل…در تقابل اند.
پس مهمترین عامل در تشکیل یک اکوسیستم نور خورشید می باشد و عواملی همچون خاک و انواع گونه های سنگی،حیوانات و جانوران ریز و درشت،آب و رطوبت،دما و فشار هوا و…دخیل هستند.
اکوسیستم ها  به دو نوع کلی تقسیم می شوند:
۱-اکوسیستم های خشکی:
Terrestrial ecosystems
جوامعی از موجودات زنده و و محیط زیست شان که در خشکی پدید آمده اند.
۲-اکوسیستم های آبی:
Aquatic ecosystems
مستقر در پهنه های آبی است.جوامع و موجودات زنده آن به یکدیگر و محیط آبی که در آن زندگی می کنند وابسته اند.
نکته:
در اکوسیستم های خشکی و آبی فاکتورهای غیر زنده نقش اولیه ای در تشکیل جوامع حیاتی دارند.
انواع اکوسیستم خشکی:
قطب،توندرا،تایگا،معتدل سرد،معتدل گرم،بیابان گرم و خشک،ساوانا،جنگل های حاره ای،کوهستان
در ادامه به عرصه های جغرافیایی و رویشی اکوسیستم های *خشکی ایران اشاره می کنیم:
۱-منطقه هیرکانی(جنگل های مرطوب واقع در ناحیه رویشی هیرکانی قرار دارند)شامل دامنه های شمالی رشته کوه البرز و جلگه های همجوار با دریای مازندران،مرطوب ترین منطقه ایران و دارای مساحت کم نسبت به وسعت ایران،دارای جنگل های انبوهی که ارزش های ژنتیکی بی نظیری در مقیاس جهانی دارند و از دوران سوم زمین شناسی باقیمانده اند.
گونه های گیاهی این منطقه عبارتند از:
بالغ بر ۸۰ گونه درختی و ۵۰گونه درختچه ای که شامل:
شمشاد جنگلی،مازو،توسکای قشلاقی،راش،ممرز،زبان گنجشک،زال زالک،افرا،خرمندی،سرو خمره ای و سرخ دار و…
حیات وحش منطقه شامل:
روباه،شغال،گراز،تشی،شوکا،مرال،گربه جنگلی،سمور جنگلی،سنجاب،شنگ و اردک،خرس قهوای و ببر که مدتیست منقرض شده است!
۲-منطقه زاگرسی(جنگل های نیمه خشک تا معتدله خشک در این منطقه قرار دارند)دارای ۱۸۶ گونه درختی،درختچه ای،بوته ای،علفی می باشد.
بیشترین گونه گیاهی این منطقه بلوط ایرانی می باشد و دوگونه دارمازو و یوول در رتبه های بعدی قرار دارند.
به افرا،گلابی وحشی،ارغوان و انواع بادام نیز می توان اشاره کرد.
حیات وحش منطقه شامل:
سنجاب،خرس قهوه ای،قوچ و میش،کل و بز،پلنگ،گراز،قرقاول،سیاه گوش،کبک و…
دارای زمستان های سرد و مرطوب و تابستان های خشک می باشد.
۳-منطقه ایران و تورانی(جنگل های خشک)
۴-منطقه ارسباران(جنگل های نیمه مرطوب)دارای ۹۰گونه درختی و درختچه ای و ۳گونه سوزنی برگ و گونه های جانوری مهم: خرس قهوه ای،سیاه خروس،پلنگ،قزل آلا،سیاه گوش و… می باشد.
۵-منطقه خلیج و عمانی(جنگل های خشک نیمه گرمسیری)
در بالا به انواع کلی اکوسیستم ایران اشاره شد و مواردی که به موقعیت و استقرار دره ها مربوط بود توضیحاتی داده شد.
☆اکوسیستم *آبی ایران:
شرایط شیمیایی:
۱-آب های شیرین
۲-آب های شور
طبقه بندی بر اساس شرایط شکل گیری ابتدایی:
۱-اقیانوس ها
۲-دریاچه ها
۳-رودخانه ها:
حمل مواد غذایی و مواد شیمیایی توسط جریان رودخانه از بالا دست رودخانه به پایین دست آنرا به یک سیستم پویا تبدیل می کند. 
جریان رودخانه ها و ته نشینی مواد، بر روی گیاهان و جانوران رودخانه ها موثر است.
میزان مواد غذایی رودخانه ها تاثیر به سزایی بر حیات آبزیان داشته و در تکثیر آنها بسیار مهم می باشد.
رودخانه ها بعنوان عامل اصلی تشکیل دهنده دره ها و تنگ ها نقش به سزایی در تنوع زیست محیطی آنها داشته و باعث اکوسیستم بسیار پیچیده و متنوعی  در آنها می باشد.
سنگ ها و نوع پوشش سنگی و حتی یخی و…(در قسمت انواع دره ها اشاره شده)در کنار گونه های گیاهی و جانوری بسیار متنوع،از دره های ایران به لحاظ اکو سیستمی، مناطقی در خور و منحصر بفرد تشکیل داده است.
در نقاط مختلفی از ایران و در بسیار استان ها،این تنوع اکوسیستمی وجود دارد.
دره های معروف ایران در مناطقی که در ساختار و دسته بندی اکوسیستم کلی ایران که در بالا به آن اشاره شد قرار دارند و گونه های گیاهی،جانوری و نوع بافت این دره ها (سنگی،آهکی،نمکی،ماسه سنگی،کونگلومرا،یخی،یخچالی،آتشفشانی،) و با در نظر گرفتن عناصر مهم آب،دما،باد و…از آنها دره هایی متفاوت و بسیار جذاب را تشکیل داده اند.
در پیمایش هایی که در این دره ها صورت می گیرد با کمی دقت می توان به نوع چرخش اکوسیستم منطقه و دره مورد نظر پی برد.
وجود انواع خزه ها،جلبک ها،انواع حشرات،آبزیان ریز،برخی گیاهان با خواص دارویی،خزندگان و پرندگان در کنار بافت زمین شناسی و ساختار فیزیکی و شیمیایی انواع سنگ ها و جریان آب و املاح موجود در آن به همراه تابش نور خورشید و افت و خیز دما و رطوبت و…اکوسیستم بومی دره ها رو تشکیل می دهند. 
تنگ ها(دره های بسیار باریک) به لحاظ صعب العبور بودن و عدم تابش دایمی و ثابت نور خورشید و بعضی عوامل دیگر نسبت به دره ها و کناره رودخانه ها از تنوع زیست محیطی کمتری برخوردارند اما در چرخه کلی اکوسیستم منطقه بسیار تاثیر گذار می باشند.
بسیاری از دره نوردان در پیمایش های خود با گونه های جانوری و گیاهی بسیاری روبرو شده اند که متاسفانه تنوع این گونه ها روز به روز کم شده و تاثیراتی بر اکوسیستم منطقه وارد شده و به وضوح قابل رویت می باشد.
این امر دلایل بسیاری دارد و لازمه آن نگاه کارشناسانه و البته رعایت اصول زیست محیطی و عدم  تداخل در چرخه اکوسیستم منطقه و دره مورد نظر می باشد.
این نکته را نباید فراموش کرد نگاه تخصصی به حفظ اکوسیستم دره ها در عمر و بقای آنها بسیار حیاتی بوده و مارا بر آن داشته است که بیش از بیش به این معقوله بپردازیم.
حفظ محیط زیست و حیات وحش فقط یک اخلاق پسندیده نیست بلکه یک قانون انسانی و عهدی نا شکستنی می باشد…