(ATC، ATK، Figure-8، Pirana و ابزارهای تخصصی Canyoning)**

🎯 چکیده

دره‌نوردی محیطی است که در آن فرودها اغلب در شرایط غیرعادی و با بارگذاری‌های غیرمحوری انجام می‌شود. در این مقاله، رفتار مکانیکی و حرارتی رایج‌ترین ابزارهای این رشته  شامل ATC، ATK، Figure-8، Pirana و مدل‌های تخصصی بررسی می‌شود. همچنین خطاهای مرگبار ناشی از اشتباه در مسیرگذاری طناب، بار اعمال‌شده از پهلو، و گرم‌شدن بیش‌ازحد فلز بررسی خواهد شد.

📌 فصل ۱ — چرا بارگذاری غیرمحوری خطر اصلی در فرود دره‌نوردی است؟

بارگذاری غیرمحوری (Off-Axis / Side Loading) زمانی رخ می‌دهد که نیرو از جهتی غیر از مسیر طبیعی عبور طناب وارد شود.
این حالت معمولاً در شرایط زیر رخ می‌دهد:

• طناب به‌درستی در ابزار مسیرگذاری نشده

• کارابین چرخیده و گیت تحت تماس طناب یا سنگ قرار گرفته

• طناب در جریان آب توسط نیروهای جانبی کشیده شده

نتیجه:
افزایش اصطکاک نامتقارن + تغییر رفتار دستگاه + احتمال قفل شدن یا سقوط آزاد.

📌 فصل ۲ — عملکرد دستگاه ATC تحت بار غیرمحوری

✔ ویژگی‌ها

• اصطکاک متوسط

• کنترل بالا در فرود خشک (Dry Canyon)

• ضعف در جریان آب

✔ مشکلات رایج

1. چرخیدن کارابین → ورود بار از کنار → قفل ناگهانی

2. گرمای سریع در فرودهای طولانی

3. خطر افزایش سرعت در حالت تک‌لاین (Single Rope)

نتیجه فنی

ATC برای دره‌نوردی حرفه‌ای مناسب نیست و فقط در شرایط خشک + کنترل کامل استفاده می‌شود.

📌 فصل ۳ — ATK: دستگاه فرود تخصصی 

✔ مزایا

• امکان تغییر اصطکاک مرحله‌ای

• کارایی بالا در مسیر مرطوب

• کنترل مناسب در تک‌لاین

✔ ضعف‌ها

• طراحی باز → احتمال تماس طناب با لبه‌های بیرونی در بار جانبی

• انتقال حرارت زیاد در مسیرهای بلند

نتیجه

ATK برای دره‌نوردهای متوسط گزینه خوبی است، اما در بارگذاری غیرمرکزی به‌دقت کاربر وابسته است.

📌 فصل ۴ — Figure-8: کلاسیک اما پرخطر

✔ مزایا

• حرکت نرم طناب

• مقاومت بالا تحت بارگذاری

✔ خطرات غیرمحوری

• گرمایش شدید → تغییر رفتار فلز

• قفل شدن کامل دستگاه

• ریسک Burn-Through در طناب‌های ۸mm

📌 فصل ۵ — Petzl Pirana: ابزار تخصصی دره‌نوردی

✔ مزایا

• طراحی برای آبشار (Wet Canyon)

• تغییر سریع اصطکاک

• کاهش احتمال چرخش کارابین

✔ نقاط ضعف

• نیاز به آموزش دقیق

• احتمال گیرکردن طناب در شیارهای جانبی هنگام بارگذاری زاویه‌دار

📌 فصل ۶ — تحلیل حرارتی ابزارها در فرود طولانی

• ATC: گرم‌شدن سریع

• Figure-8: انتقال حرارت شدید

• Pirana: خنک‌سازی بهتر به دلیل طراحی

• ATK: متوسط تا زیاد

خطر اصلی: داغ شدن بیش‌ازحد → ذوب غلاف طناب → لغزش ناگهانی.

📌 فصل ۷ — جمع‌بندی مهندسی

🔍 منابع واقعی (قابل لینک و استناد)

۱) Over The Edge Rescue

Testing the Figure-8 Device Block for Canyoning
https://overtheedgerescue.com/canyoning/figure-8-device-block/

۲) Canyoning Australia

Technical Skills – Descenders & Rope Control
https://canyoning.org.au/learn/technical-skills

۳) Petzl Professional

Technical Notice – Pirana, Am’D, Descenders
https://www.petzl.com/INT/en/Professional

۴) Carleton Rescue Equipment

Petzl Pirana Descender — Tech Data
https://www.carletonrescue.com/product/pirana-descender-for-canyoning/